De Studie: Kunstmatige Intelligentie

Opgelet: Deze blog komt uit 2019 en is sindsdien niet bijgewerkt.

Comments worden nog wel beantwoord, dus voel je vrij om je vraag te stellen.
Wij zijn gestopt met studiekeuzebegeleiding en daarom ook blogs bijwerken en schrijven over dit thema.

Kunstmatige intelligentie, ofwel Artificial Intelligence (AI). Het is een studie die relatief nieuw is. Maar wat is het nu eigenlijk?

Wat is Kunstmatige intelligentie?

We leven in een wereld waarin data steeds belangrijker wordt. Gegevens en informatie over mensen wordt steeds meer geld waard. Bijna alles wordt bijgehouden.

Ons gedrag op internet, de manier waarop we onze auto’s besturen, de telefoongesprekken die we voeren. Niet alleen mensen maar zelfs objecten.
Al deze data maakt ons het leven enerzijds makkelijker.

Anderzijds is Kunstmatige Intelligentie voor veel mensen ook best bedreigend. Robots die ons te woord staan, zelfrijdende auto’s, machines die ‘denken als mensen’, die kunnen redeneren, plannen, leren en onze taal begrijpen? Deze ontwikkelingen gaan razendsnel én ze gaan het dagelijks leven behoorlijk veranderen. De technieken achter deze voorbeelden is kunstmatige intelligentie.

Kunstmatige intelligentie zijn systemen die zelflerend zijn door het gebruik van algoritmes. Een paar concrete voorbeelden van zelflerende systemen zijn:

• De aanbevelingen van series of afspeellijsten die je krijgt van Netflix of Spotify;
• Een navigatie-app die je de beste route kan geven van punt A naar punt B;
• Siri en Cortana die onze persoonlijke assistentes zijn;
• De chatbots bij online winkelen;
• Personalisatie van je social media timeline.

Deze systemen proberen menselijk gedrag te imiteren. Ze leren zelf beslissingen te nemen, voorspellingen te maken en zichzelf aan te passen op basis van ervaringen. Door de hoeveelheid data dat tegenwoordig beschikbaar is, leren systemen steeds sneller en meer. Ze leren jouw patronen als mens te herkennen en proberen op basis hiervan steeds beter bij jouw voorkeuren en interesses aan te sluiten. Zo wordt het systeem, zoals bijvoorbeeld Netflix, steeds slimmer en kan het steeds beter suggesties geven op basis van jouw kijkgedrag.

We vertrouwen tegenwoordig al op veel systemen die voor ons beslissingen maken of suggesties geven in ons dagelijks leven. Ze maken het ons makkelijker en hebben dus al veel impact op ons leven. Maar we zijn eigenlijk nog maar net begonnen. Door middel van kunstmatige intelligentie is de beste schaker ter wereld verslagen door een computer. Of zelfs recenter: AlphaGo (ontwikkeld door Google) heeft in 2016 de wereldkampioen verslagen in het spel Go.


Maar er zijn meer toepassingen voor AI. Sommige experts in Kunstmatige intelligentie hebben zich als doel gesteld om de 1,3 miljoen mensen die jaarlijks ter wereld omkomen door een verkeersongeluk grotendeels te kunnen voorkomen door zelfrijdende auto’s.Want de meeste ongevallen komen door menselijk gedrag, zoals dronken achter het stuur rijden of afgeleid zijn.

Andere voorbeelden van hoe Kunstmatige intelligentie ingezet kan worden in de toekomst zijn:

• Camera’s op straat die de politie kunnen alarmeren als er bepaald gedrag wordt gesignaleerd, zoals bijvoorbeeld een straatgevecht.
• Hoe cultuur, geloof, intuïtie en waarden & normen meegenomen kunnen worden binnen kunstmatige intelligentie (KI) om passende beslissingen te nemen, zoals bijvoorbeeld in de zorg met zorgrobots.
• Een geïmplanteerde chip in ieders lichaam om je eigen gezondheid bij te houden en hiermee veel sneller ziektes op te sporen.
• Een robotrechter die zonder menselijke fouten als vermoeidheid of vooroordelen, beslissingen kan nemen
• Een robot die zelf vliegtuigen kan besturen.

Met deze voorbeelden wil ik aangeven dat Kunstmatige intelligentie niet alleen draait om wiskunde en programmeren. Dit vakgebied raakt vele andere vakgebieden zoals psychologie, taalkunde, antropologie (culturen) en sociologie (gedrag van mensen in groepen).

Ook draait het om filosofie, want ethiek wordt steeds belangrijker. De risico’s van kunstmatige intelligentie zijn er en het is van belang om te onderzoeken welke ethische standaarden er ontwikkeld moet worden; wat laten we wel toe en wat niet en waarom?

Hoe ziet de opleiding Artificial Intelligence eruit?

In de opleiding ga je terug naar de basis. Er wordt in de opleiding niet meteen bovenop vooruitstrevende ontwikkelingen gesprongen: Het is eerst van belang dat je de theorie achter AI snapt en enkele basisvaardigheden op zak hebt, voordat je in het diepe duikt.

Het eerste collegejaar

Het eerste jaar is het meest brede en algemene jaar van de opleiding. De basis staat vooral centraal en het grootste gedeelte hiervan is voornamelijk programmeren en wiskunde. Daarbij krijg je snufjes van psychologie, taal en het brein.

Het tweede collegejaar

In jaar 2 kan je bij de meeste universiteiten al richtingen kiezen.
Dit kan een zware bèta richting zijn, maar ook filosofisch.
De richtingen die je bij de meeste universiteiten kan kiezen zijn:

• Gericht op de intelligentie van systemen. Voorbeeld ‘Hoe kunnen machines leren?
• Gericht op taal in machines. Voorbeeld ‘Wiskunde en taal hebben een andere logica en opbouw. Je leert deze kennen en te vergelijken. Welke talige logica’s kun je vertalen naar wiskundige logica? En kunnen computers taal zo leren begrijpen?
• Gericht op psychologie in systemen. Voorbeeld ‘De mentale processen bestuderen die de basis zijn van spreken, verstaan, lezen, schrijven en de manier waarop deze processen door de hersenen vormgegeven worden.’

Het derde collegejaar

In dit jaar ga je verder met je gekozen richting en in de tweede helft van dit 3e en laatste bachelorjaar ga je afstuderen. Dit doe je door een scriptie te schrijven over een gekozen onderwerp on jouw gekozen richting. Hiermee toon je aan dat je alle benodigde kennis en inzicht op zak hebt om je bachelor diploma te behalen.

Wat is het verschil tussen de universiteiten waar je de studie kan volgen?
Onderstaand overzicht heb ik zelf gemaakt op basis van alle informatie over de studies. Er wordt per universiteit aangegeven waar zij de meeste aandacht aan geven in de opleiding, hun toelatingsregels, of ze selectie hanteren en welke taal ze voeren tijdens de colleges en tentamens.

* uitleg Beta, gamma en alfa:
• Bij bètawetenschappen bestudeer je de niet-menselijke natuur, zoals natuurkunde en wiskunde.
• Bij alfawetenschappen bestuur je de producten van menselijk handelen, zoals taalkunde, letterkunde en geschiedenis.
• Bij gammawetenschappen bestudeer je het menselijk handelen, zoals psychologie, sociologie en economie.

Universiteit Specialisme

Zoals in vorig overzicht zichtbaar is, zijn er drie universiteiten die meer de focus hebben op de bèta kant en drie universiteiten die het vakgebied breder aanpakken. Daar bovenop heeft elke universiteit nog hun eigen specifieke eigen stempel op de opleiding gedrukt. Hun eigen specialisme. Wat dat is, lees je in onderstaande tabel en daarna per universiteit verder uitgewerkt.

Specialisme

*betekenis cognitief modelleren: het onderzoeken van bestaande intelligentie van mensen en dieren om te gebruiken voor het inzetten van intelligentie computers en robots.
** betekenis beeldbewerking: Het trainen van computers om beelden te kunnen verwerken, identificeren en analyseren. Denk aan een simpel voorbeeld als gezichtsherkenning op je telefoon.

AI in Groningen

In Groningen biedt de universiteit aan de faculteit Science & Engineering de studie Kunstmatige Intelligentie. De focus van deze opleiding ligt op programmeren en wiskunde. Je leert hier de achtergrond van menselijke intelligentie en hoe het werkt. Je leert intelligentie simuleren en met deze kennis werk je aan de ontwikkeling van nieuwe programma’s, producten en robots. Ook leer je slimme algoritmes en systemen ontwikkelen. Onderwerpen waarmee je te maken krijgt zijn handschriftherkenning, cognitief modelleren, logica, taalkunde en machine learning.Dit betekent dat de nadruk vooral op programmeren ligt.

AI in Utrecht

In Utrecht is de opleiding verbonden aan 3 faculteiten. Dit laat zien hoe breed de studie in elkaar zit. Het gaat bij deze opleiding om de vraag hoe je kennis in een computer stopt en hoe je die computer met die kennis laat werken. Vakgebieden waarmee je te maken krijgt zijn logica, taalkunde, psychologie en informatica. In onderstaande PODCAST hoor je meer over de keuzerichtingen die deze universiteit aanbiedt. Ook hoor je meer over waarom deze studie minder technisch is dan de andere universiteiten en wat de voordelen hiervan zijn.
De studie is wat minder technisch dan de andere studies. Je leert bijvoorbeeld niet hoe je robots ontwikkelt. De studie is meer gericht op theorie en op logisch denken. Ook komen filosofische vraagstukken naar voren. Wat is intelligentie? Wat is denken?

AI in Nijmegen

In Nijmegen heb je de opleiding Artificial Intelligence. Zij leggen de focus op het ontwikkelen van slimme computers en robots. De focus ligt op het menselijk brein> Interesse hiervoor moet je dan ook hebben. Want om slimme computers te kunnen ontwikkelen, is kennis van het menselijk brein noodzakelijk. In het 3e jaar kan je vakken zelf gaan kiezen in de richting van psychologie, verdiepende beta vakken en taal. Ook kan je in het 3e jaar in het buitenland stage lopen.

AI in Amsterdam UVA

De focus bij deze opleiding ligt vooral op het technische gedeelte. Dit maakt dat er minder nadruk ligt op psychologie en filosofie. Er komt juist veel informatica (programmeren) en wiskunde bij kijken. Je kunt je bij deze opleiding specialiseren in Taal en Spraak, Logica, Informatie Ontsluiting, Beeldbewerking en Zelflerende systemen.
In het eerste semester van het 3e jaar kan je verdiepende of verbredende keuzevakken kiezen, naast een verplicht vak over filosofie.

AI in Amsterdam VU

De VU biedt twee varianten aan. Na het eerste jaar kies je je specialisatie. De twee varianten zijn Intelligent Systems en Socially Aware Computing. In de Intelligent Systems variant ligt de focus op het bouwen van intelligente systemen, dus het ontwikkelen, toepassen en evalueren van nieuwe intelligente algoritmes. Je bestudeert hoe computers automatisch kunnen leren, maar ook hoe ze kennis op grote schaal kunnen verwerven, representeren en toepassen.

Binnen de richting Socially Aware Computing focusgt zich op het verbeteren van het dagelijks leven.. Je leert programma’s te ontwikkelen om het leven gezonder, prettiger en veiliger te maken. Het heeft dus een link met gezondheidswetenschappen. Denk aan een intelligente leefomgeving voor ouderen, slimme trainingsprogramma’s voor sporters of hulpmiddelen tegen stress. Je ziet hier de link met het medische en het psychologische domein in combinatie met kunstmatige intelligentie en informatica.

AI in Maastricht University

Maastricht biedt de opleiding Data Science and Knowledge Engineering aan. Deze opleiding is een combinatie tussen Computer Science, Wiskunde en Artificial Intelligence. Wiskunde is een belangrijke basis voor deze opleiding. Deze opleiding richt zich op hightech (mobiele telefonie, navigatie tools, digitale camera’s), maar ook binnen het medische en biologische werkveld.

Ook in Maastricht is de focus dus breed. Er wordt veel praktijk verweven in de opleiding middels projecten. Daarbij kan je een semester in je 3e jaar in het buitenland studeren.

AI in Tilburg

De opleiding Cognitive science and Artificial intelligence is nieuw bij Tilburg University. Voorheen was het onderdeel van de opleiding Communicatie- en informatiewetenschappen. De studie heeft een multidisciplinair benadering. Dit betekent dat er verschillende vakgebieden aan bod komen als kunstmatige intelligentie, cognitiewetenschappen, computational linguistics, natural language processing, computer science, wiskunde en logica. Daarnaast is er ook ruime aandacht voor computing skills, big data en het begrijpen van ethische en morele aspecten van kunstmatige intelligentie. Ook doe je in de opleiding ervaring op met technieken van dataverwerking, zoals Deep Learning.

Wat moet je in huis hebben voor een studie AI?

Om te weten of de studie bij je past, raad ik je aan het volgende bij jezelf af te vragen:

• Vind je systemen, processen en logica boeiend?
• Lijkt het je interessant om veel met systemen zoals een computer te werken?
• Fascineert jou de werking van de hersenen je en wil je met deze kennis systemen slimmer maken?
• Is programmeren iets wat je graag doet of leuk lijkt?
• Zie je het als een interessante puzzel om zowel te programmeren en wiskundige sommen te maken als psychologisch en filosofisch bezig te zijn?
• Heb je aanleg voor wiskunde en logica?
• Ben je goed in verbanden leggen en (denk)puzzels oplossen?

Als je op veel of alle vragen ja hebt geantwoord, dan kan dit best eens de studie voor jou zijn.

Wat zijn de struikelvakken bij AI?

De struikelvakken liggen over het algemeen op het wiskundige gebied. Bij 3 van de 6 universiteiten is de opleiding minder bèta en daar gaan jongeren vaak heen als ze liever meer de focus willen leggen op de psychologische, filosofische of taalkant van het vakgebied. Dit zijn Universiteit Utrecht, Radboud Universiteit Nijmegen en Vrije Universiteit Amsterdam. Toch blijft de basis van AI wiskundig en daarom zitten de struikelvakken vooral in de wiskundige vakken in het eerste jaar.

Als je weet dat het tweede en derde jaar boeiend zullen zijn, is het dus een kwestie van buffelen en misschien iemand inschakelen die een kei is in wiskunde.

Welke studies lijken op AI en wat is het verschil ertussen?

In onderstaand overzicht zie je aangrenzende studies weergegeven om het verschil met AI aan te geven.

Wat zijn je baankansen bij AI?

De baankansen voor afgestudeerden zijn goed. 90% van de AI-studenten krijgen al voordat zij afgestudeerd zijn, een baan aangeboden. Zo vertelt een oud student: “Ik ben nu business analist. Ik vertel de ontwikkelaars hoe systemen eruit moeten zien zodat de business hiermee kan werken. Heel erg leuk want zo ben ik overal bij betrokken en er wordt ook naar je geluisterd omdat ik de schakel ben tussen de IT specialisten en de mensen die met de systemen moeten werken”

AI is een erg groot vakgebied. Dit maakt dat je er vele kanten mee op kan en elk bedrijf gebaat is bij mensen die deze opleiding hebben gedaan. De meeste mensen vinden een baan in het bedrijfsleven, maar je kan ook als zelfstandig ondernemer starten of als academisch onderzoeker. Voorbeelden van beroepen zijn:
• Cognitief ergonoom,
• Kennistechnoloog,
• Ondernemer,
• Onderzoeker,
• AI programmeur,
• Softwareontwikkelaar AI Games,
• Data-analist
• Logistiek engineer.

Meer weten over AI?

Wil je meer weten over de studie AI en heb je nog vragen? Dan zouden wij het leuk vinden dat je hieronder een berichtje achterlaat. We zullen je vraag dan zo snel mogelijk beantwoorden!

Judith Knobbout van KeuzeSprong heeft deze column mede geschreven met Elke van Breda van Studierevolutie.