Heb je ooit het gevoel gehad dat je jezelf verliest in de drang om alles perfect te doen op je werk? Moeite met hulp vragen en je al snel verantwoordelijk voelen voor de taken op je functiebord? Ondanks dat je weet dat het niet handig is om alles perfect te willen doen, blijf je het toch doen.

Je bent niet alleen.

Velen van ons struggelen met perfectionisme, met de (onbewuste) gedachte erachter dat dit ervoor zorgt alles in de hand te hebben, dat zo ons niks ontglipt en we geen fouten kunnen maken. Tegelijkertijd bezorgd die manier van werken je veel stress en hoofdpijn. Maar wat als ik je vertel dat er een manier is om deze cyclus te doorbreken, zonder jezelf te verliezen in perfectionisme?

Voordat we daar met deze blog in duiken, eerst even wat cijfers.

Ondanks dat vele (werkende) Nederlanders perfectionistisch zijn en het zich belemmert in hun werk, is er verrassend genoeg weinig onderzoek naar te vinden.

Mijn persoonlijke kijk hierop is dat perfectionisme iets is waar je vooral zelf veel hinder van kan ondervinden, maar de ander niet. Die vinden het vooral erg fijn dat je zo goed bent in je werk, enorm betrouwbaar bent en de taken wel oppakt die zij willen vermijden.

Checklist perfectionisme

Perfectionisme komt in verschillende vormen voor, welke herken je bij jezelf?

• Jezelf continue beoordelen en bekritiseren,
• Angst om fouten te maken,
• Hoge eisen aan jezelf stellen,
• Situaties of taken tot in detail willen controleren,
• Fixatie op details,
• Uitstelgedrag,
• Overmatig werken en jezelf uitputten,
• Jezelf terugtrekken uit sociale situaties,
• Je eigen waarde baseren op je prestaties en mate van perfectie en Faalangst.

Hier gaan we later in de blog dieper op in.

Wat is Perfectionisme en Waarom Bestaat het?

Perfectionisme is meer dan alleen maar dingen goed willen doen. Het voelt vaak ook niet simpelweg als een persoonlijke keuze. Het is een diepgewortelde drang om geen fouten te maken, om in elke situatie de beste te zijn. Dit gedrag kan voortkomen uit onze vroege levenservaringen, culturele invloeden, of persoonlijke overtuigingen. Het is belangrijk te begrijpen dat perfectionisme vaak begint als een hulpmiddel, maar kan veranderen in een obstakel.

Vroegere Levenservaringen

• Opvoeding en Gezinsdynamiek: Veel perfectionisten groeien op in gezinnen waar hoge prestaties sterk worden gewaardeerd. Bijvoorbeeld, een kind dat lof ontvangt voor het halen van hoge cijfers kan leren dat prestatie gelijk staat aan waardering en liefde.
• Schoolervaringen: Schoolsystemen die nadruk leggen op cijfers en prestaties kunnen perfectionistische neigingen aanmoedigen. Een voorbeeld hiervan is een student die zich voortdurend onder druk gezet voelt om de beste van de klas te zijn.
• Eerste Werkervaringen: Vroege werkervaringen, waarbij fouten streng worden bestraft, kunnen bijdragen aan een angst voor falen en een drang naar perfectie in latere carrières.

Culturele Invloeden

• Maatschappelijke Normen en Waarden: In veel culturen wordt succes gelijkgesteld aan perfectie en foutloosheid. Dit kan worden gezien in de media, waar succesvolle personen vaak worden afgebeeld als zijnde foutloos in hun persoonlijke en professionele leven.
• Werkcultuur: In bepaalde bedrijfstakken en bedrijven kan er een cultuur heersen waarin ‘alleen het beste goed genoeg is’, wat werknemers aanspoort tot perfectionistisch gedrag.

Persoonlijke Overtuigingen

• Zelfbeeld en Zelfwaardering: Individuen met een laag zelfbeeld kunnen perfectionisme gebruiken als een manier om hun waarde te bewijzen. Ze geloven dat ze alleen geaccepteerd zullen worden als ze foutloos zijn.
• Angst voor Afwijzing: Perfectionisten kunnen een diepe angst hebben voor afwijzing of kritiek. Dit kan leiden tot een obsessief streven naar perfectie als een manier om kritiek te vermijden en acceptatie te verkrijgen.

Door deze factoren te herkennen en te begrijpen, kan je beginnen met het ontrafelen van je perfectionistische neigingen en leren om een gezondere houding ten opzichte van prestaties en fouten te ontwikkelen.

Hoe Perfectionisme zich Uit op het Werk

Perfectionisme kan op verschillende manieren invloed hebben op je professionele leven. Hier zijn enkele veelvoorkomende manieren waarop perfectionisme zich kan manifesteren op de werkplek:

Ongerechtvaardigde Zelfkritiek en Twijfel

• Voortdurende Zelfkritiek: Perfectionisten zijn vaak hun eigen strengste critici. Zelfs bij het behalen van succes kan je je fixeren op kleine fouten of wat beter had gekund. Dit kan leiden tot een constant gevoel van falen of niet goed genoeg zijn.
• Besluiteloosheid: Door de angst om fouten te maken, kan je als perfectionist moeite hebben met het nemen van beslissingen. Je kan eindeloos over details piekeren, bang om de ‘verkeerde’ keuze te maken.

Overmatige Angst voor Fouten

• Uitstelgedrag: Ironisch genoeg kan de angst om fouten te maken leiden tot uitstelgedrag. Je stelt taken uit omdat je vreest dat je deze niet perfect kan voltooien.
• Vermijden van Risico’s: Er kan een terughoudendheid zijn om nieuwe uitdagingen aan te gaan of creatieve risico’s te nemen, uit angst dat het resultaat niet perfect zal zijn.

Impact op Samenwerking en Teamdynamiek

• Moeite met Delegatie: Perfectionisten vinden het vaak moeilijk om taken te delegeren. Je kan bang zijn dat anderen het werk niet aan jouw hoge standaarden zullen voldoen.
• Gespannen Relaties met Collega’s: De hoge eisen die perfectionisten aan zichzelf stellen, kan je soms ook aan anderen opleggen, wat kan leiden tot spanningen in teamverband.

Fysieke en Emotionele Uitputting

• Werkverslaving: Een neiging tot overwerken en moeite met het loslaten van werk, ook buiten kantooruren, wat kan leiden tot burn-out.
• Stress en Gezondheidsproblemen: Chronische stress door perfectionisme kan leiden tot een reeks van gezondheidsproblemen, waaronder slaapstoornissen, angst en depressie.

Impact op Professionele Groei

• Beperkte Carrièrevooruitgang: Door angst voor fouten maken kunnen perfectionisten kansen voor professionele groei vermijden of niet de volledige waardering voor hun werk ontvangen.
• Moeite met het Ontvangen van Feedback: Perfectionisten kunnen kritiek persoonlijk opvatten, zelfs als het constructief bedoeld is, wat hun professionele ontwikkeling kan belemmeren.

De Dubbele Rand van Perfectionisme

Aan de ene kant kan perfectionisme leiden tot hoge prestaties en grote tevredenheid. Aan de andere kant kan het ook leiden tot stress, burn-out en een gevoel van nooit goed genoeg zijn. Wanneer perfectionisme de overhand neemt, kan het je vermogen om te groeien en nieuwe kansen te omarmen belemmeren.

Wanneer Perfectionisme Problematisch Wordt

Hoewel er voordelen zijn aan perfectionisme, kan het ook leiden tot significante problemen, vooral wanneer het onbeheersbaar wordt. Hier zijn enkele manieren waarop perfectionisme problematisch kan worden, inclusief voorbeelden:

Overweldigende Stress en Angst

Voorbeeld: Anna, de Marketing Manager: Anna is bekend om haar nauwgezetheid en aandacht voor detail. Echter, haar perfectionisme leidt vaak tot overmatige stress. Ze besteedt onnodig veel tijd aan het perfectioneren van elk aspect van haar projecten, wat resulteert in lange werkuren en gemiste deadlines. Anna’s angst om fouten te maken zorgt ervoor dat ze constant piekert over haar werk, zelfs als ze thuis is, wat leidt tot slaapproblemen en uitputting.

Uitstelgedrag en Vermijding

Voorbeeld: David, de Software Ontwikkelaar: David’s angst voor het maken van fouten maakt dat hij taken uitstelt. Hij is zo bezorgd dat zijn code niet perfect zal zijn, dat hij moeite heeft om überhaupt te beginnen. Dit uitstelgedrag veroorzaakt achterstanden in zijn werk, wat leidt tot nog meer stress en een gevoel van falen.

Impact op Relaties en Teamdynamiek

Voorbeeld: Sarah, de Projectleider: Sarah’s perfectionistische neigingen maken het moeilijk voor haar om taken te delegeren, omdat ze denkt dat niemand het ‘zo goed kan als zij’. Dit gedrag veroorzaakt wrijving binnen haar team; collega’s voelen zich ondergewaardeerd en gefrustreerd. Sarah’s onvermogen om te vertrouwen en los te laten leidt tot een overbelast schema en een gebrek aan teamharmonie.

Gevoelens van Minderwaardigheid en Faalangst

Voorbeeld: Michael, de Financieel Analist: Ondanks zijn successen, voelt Michael zich constant minderwaardig. Hij is ervan overtuigd dat hij meer en beter moet presteren om waardering te krijgen. Deze constante druk om te presteren veroorzaakt immense angst en onzekerheid, wat zijn werkprestaties en welzijn beïnvloedt.

Burn-out en Gezondheidsproblemen

Voorbeeld: Lisa, de Grafisch Ontwerper: Lisa werkt vaak tot laat in de nacht om aan haar eigen hoge standaarden te voldoen. Deze gewoonte heeft geleid tot burn-out en gezondheidsproblemen, waaronder chronische hoofdpijn en verminderde immuniteit. Lisa’s perfectionisme heeft haar gezondheid en geluk op de lange termijn in gevaar gebracht.

De Nadelen van Perfectionisme op het Werk

Perfectionisme kan een aanzienlijke impact hebben op verschillende aspecten van je professionele leven. Hier zijn enkele belangrijke nadelen:

Impact op Relaties met Collega’s

• Gespannen Werkrelaties: Perfectionisten kunnen hoge eisen stellen, niet alleen aan zichzelf, maar ook aan hun collega’s. Dit kan leiden tot spanningen, conflicten en een gebrek aan teamcohesie.
• Moeilijkheden met Delegatie en Vertrouwen: De angst dat het werk van anderen niet aan je eigen hoge standaarden voldoet, kan leiden tot problemen met delegeren en samenwerken. Dit kan zowel de effectiviteit van het team als je eigen werklast negatief beïnvloeden.

Beperkingen in Carrièrekansen

• Gemiste Kansen: Door de angst voor falen of kritiek kunnen perfectionisten terughoudend zijn om nieuwe uitdagingen aan te gaan of om promotiekansen te grijpen. Dit kan hun professionele groei belemmeren.
• Beperkte Innovatie en Creativiteit: Perfectionisme kan leiden tot een risicomijdende houding, wat innovatie en creativiteit kan beperken. Dit kan invloed hebben op de ontwikkeling van nieuwe ideeën en projecten.

Energie en Welzijn

• Chronische Stress en Burn-out: De constante druk die perfectionisten op zichzelf leggen, kan leiden tot chronische stress en zelfs burn-out. Dit heeft niet alleen invloed op de productiviteit, maar ook op het persoonlijke welzijn.
• Verminderde Werktevredenheid: De voortdurende zorg om perfect te zijn kan het moeilijk maken om tevredenheid en vreugde in het werk te vinden. Dit kan leiden tot een gevoel van uitputting en ontmoediging.

De grote vraag is: Wanneer is je werk perfect? Wanneer voldoe je aan je eigen hoge eisen?

Perfectionisme als Schijncontrole

Perfectionisme wordt vaak aangezien voor een effectieve manier om controle uit te oefenen over het werk en het leven. Echter, in werkelijkheid is het vaak een vorm van schijncontrole, die meer problemen oplevert dan oplossingen biedt. Zoals al eerder benoemt is perfectionisme niet ontstaan vanuit een bewuste keuze. Het is zo gegroeid. Op het moment dat je het als manier van controle ging inzetten, heeft het je geholpen en gediend. Inmiddels ben je volwassen en kan het meer controle over jou hebben dan je denkt. Voelt het niet meer als een keuze om anders met jezelf en je werk om te gaan.

De Illusie van Controle

•  Streven naar Onmogelijke Standaarden: Perfectionisten proberen vaak controle uit te oefenen over elke situatie door te streven naar onbereikbare standaarden. Ze geloven dat als alles perfect is, ze stabiliteit en waardering zullen ervaren. Dit is echter een illusie, omdat absolute perfectie onbereikbaar is.
• Controle over Reacties van Anderen: Er is een neiging om te geloven dat door perfect werk te leveren, men kan controleren hoe anderen reageren en denken. Dit is een misvatting, omdat je nooit volledige controle kunt hebben over de percepties en reacties van anderen.

De Realiteit van het Leven

• Onverwachte Gebeurtenissen: Het leven en werk zijn vol onvoorspelbaarheden. Projecten kunnen een andere wending nemen, collega’s kunnen anders reageren dan verwacht, en fouten gebeuren. Deze onverwachte gebeurtenissen tonen aan dat de behoefte aan controle door perfectionisme een onhaalbare strijd is.
• Gevoel van Onzekerheid: Ondanks pogingen om alles onder controle te houden, kunnen perfectionisten zich vaak onzeker voelen. Dit komt omdat ze diep van binnen weten dat echte controle onmogelijk is.

De Kosten van Schijncontrole

• Emotionele en Fysieke Uitputting: De constante strijd om alles onder controle te houden, kan leiden tot ernstige emotionele en fysieke uitputting. Dit kan de kwaliteit van het werk en het persoonlijk welzijn beïnvloeden.
• Verlies van Creativiteit en Flexibiliteit: Door zich te fixeren op controle, kunnen perfectionisten kansen missen om flexibel te zijn en creatieve oplossingen te vinden. Dit kan leiden tot gemiste kansen en een gebrek aan innovatie.

Deze strategieën zijn ontworpen om je te helpen een gezonder perspectief op perfectionisme te ontwikkelen en te leren hoe je je perfectionistische neigingen kunt beheren in plaats van erdoor overweldigd te worden. Door deze technieken toe te passen, kun je meer voldoening en balans in je werk en leven vinden.

Het Vinden van een Gezonde Werkbalans

Het vinden van een balans tussen werk en je persoonlijk leven is cruciaal. Dit betekent leren om werk los te laten aan het einde van de dag en tijd te nemen voor jezelf en je dierbaren.

Conclusie: Perfectionisme op het werk kan een uitdaging zijn, maar alleen als jij dat toelaat.

Door je bewust te worden van je gedrag en actief te werken aan verandering, kun je een gezondere, meer gebalanceerde en zingevende werkervaring creëren. Waar jij werkt met de helpende kanten van je perfectionisme, maar niet dat het controle over jou heeft. Dat je het vanuit keuze kan inzetten en weet wanneer het dient om anders met jezelf en je functie om te gaan.

Heb je behoefte om te sparren met een ervaringsdeskundige

Luister naar De Loopbaanpodcast (1 aflevering ervan vind je hieronder) en/of plan een gratis Loopbaancheck met loopbaancoach Judith , zodat ik met je mee kan denken over jouw specifieke vragen en werksituatie.